کوذدکان گلهای بهشتی روی زمین اند. خانه بی کودک اگر چه آرام است ولی روح ندارد . پس زودتر به فکر شوید.
فصل اول : طرح تحقیق
مقدمه
بیان و اهمیت موضوع
بیان مسئله
هدف کلی و جزئی
فرضیه
تعریف عملیاتی
فصل دوم : ادبیات تحقیق
ابزار اندازه گیری
زمانیکه سخن از یادگیری می شود عباراتی از قبیل فلان شخص دانش آموز موفقی است چرا که استعداد خوبی در آن زمینه دارد فلان دانش آموز بعلت هوش کم نمرات ضعیفی کسب میکند فراوان ذکر میگردد و امروز کسی منکر این نمیشود که هوش و استعداد عوامل بسیار مهمی درموفقیت و ناکامی افراد در یادگیری میباشد اما نباید از این مسئله چشم پوشی کرد که عوامل دیگر هم دارای نقش حائز اهمیت در این مهم میباشد از جمله این عوامل اضطراب میباشد که در واقع جزئی از حالات وعواطف درونی افراد تلقی میگردد و این امر بخصوص در مورد دانش آموزان با سنین 20- 18 صدق میکند (تاثیر اضطراب در یادگیری علی روحانی نشریه اطلاعات علمی 2 صفحه 41) پس باانتخاب این موضوع و بررسی این مسئله قصدمان این است که قدمی در راه حل مشکلات و یا تخفیف دشواریهای خانواده و مدارس بر داریم زیرا میبینیم که اضطراب یک تجربه رنج آور است که گاه با علائم خفیف جسمی تاثیرات نامطلوب زیادی را بر هوش وعملکرد وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان جای میگذارد و باعث سستی اراده و از بین رفتن سخصیت آنها میشود و در واقع اصطراب دشمن مخوف اراده و از بین رفتن شخصیت آنها میشود پس امید است این نوشته محدود گره گشای لااقل بخشی ازاین مشکلات در این زمینه باشد .
فصل اول
اهمیت موضوع
اضطراب یک هیجان طبیعی است که بسیاری از امراض و عوارض جسمی ناراحتیهای قلبی ،خستگیهای بدون دلیل وترسهای موهوم و بی معنی ناشی از اضطراب است البته وجود اضطراب به خودی خود امر غیر عادی نیست اما آنچه که به عنوان یک عامل آزار دهنده و بازدارنده مورد توجه قرار می گیرد شدت هیجان یا اضطراب فوق العاده است که به هنگام یادگیری دامن گیر برخی از افراد می شود
توانائیهای شناختی و قدرت یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در رابطه با وضعیت عاطفی و روانی آنان است به این ترتیب می توان گفت دانش آموزانی که از تعادل روانی بیشتری برخوردارند از نظر رشد شناختی و هوشی وپیشرفت تحصیلی در سطح بالاتری هستند و باتوجه به اینکه میزان پیشرفت و موفقیت هر کس در زندگی به میزانیادگیری او بستگی دارد و از آنجا که هیجانها وعواطف فرد در فعالیتهای او در محیط آموزشگاه تاثیر میگذارد بر این اساس افراد مضطرب کارایی چندانی در زندگی وتحصیل ندارند (رابطه بین اضطراب و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره راهنمایی در سال 77ـ76 شهر مشهد نصرت ثاقب عادل ـ شهناز جاوید صفحه3 )
بنابراین اضطراب منشاء بسیاری از بیماریهای روانی است از جمله فرد احساس ناراحتی می کند اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و قدرت تصمیم گیری ندارد و همچنین فرد نمی تواند از امکانات و استعدادهای ذاتی خود به نحو احسن استفاده نماید پس لازم است معلمان شرایط یادگیری را برای فراگیران پر اضطراب مورد توجه قرار دهند (تاثیر میزان افسردگی در میزان پیشرفت تحصیلی اسماعیل سلیمی تابستان 1376 صفحه 4
و با توجه به اینکه در کلاسهای درس ، محیطهای آموزشی و حتی در اجتماع مشاهده میشود افرادی بر اثر تشویق ، اضطراب که معمولا با نمادهای عدم تمرکز حواس ، عدم درک صحیح یادگیری همراه است و همچنین در اجتماع عدم موضوع گیری مناسب در برابر مسائل که خود باعث اعمال غیر اصولی وغیر منطقی میشود که این تاثیرات در دانش آموزان بطور مشاهدات عینی دیده میشود وچون به طور کلی امکان دارد سبب افت تحصیلی و حتی ترک تحصیل شده پی آمدهای سوء دیگری را همراه داشته باشد لذا اهمیت و ضرورت مسئله مشهور است تا تاثیرات اضطراب در یادگیری بررسی گردیده با شناخت دقیق از این تاثیرات راههای صحیح جهت رفع اضطراب بعمل آید ، چه عدم شناخت کامل از این تاثیرات سبب از بین رفتن سرمایه های عظیم مالی وانسانی که جهت پیشرفت تحصیلی و آموزشهای مفید برای بارور شدن استعدادهای بالقوه افراد در محیطهای آموزشی به عمل میآید شده از این جهت زیانهای را به بودجه های تخصیص یافته که برای بهبود امر آموزش به عمل میآید وارد میشود که خود این زیانهای مالی وانسانی ، سبب انحراف از هدفهای آموزش وپرورش گردیده است ( تاثیرات میزان اضطراب در میزان یادگیری دانش آموزان کلاس سوم و چهارم در شهر مشهد در سال76 ـ 75 ، سید خلیل شاه عالمی )
سوم دسامبر روز جهانی معلولین
بر اساس بررسی های تخمینی سازمان ملل متحد 500 میلیون معلول در دنیا زندگی می کنند و این رقم همه ساله روبه افزایش است. درگیریها و کشمکشهای ناشی از جنگ در نواحی گوناگون کره زمین؛ گرسنگی؛ امراض و بیماریهای مختلف؛ مصائب و مشقات زندگی در کشورهای در حال توسعه؛ ترافیک و تصادفات حین انجام کار؛ آلودگی محیط زیست و عدم استفاده صحیح از دارو در کشورهای صنعتی همه روز باعث بروز معلولیتهای جدید می شود.
دلیل انتخاب روز سوم دسامبر به عنوان روز جهانی معلولین
روز جهانی معلولین که از سوی سازمان ملل متحد به عنوان اقدامی مشترک از سوی سازمان ملل متحد اعلام شده است زمانی است برای برپایی جشن و ارج نهادن به تجارب و تواناییهای مردمی که با معلولیتهای گوناگون دست و پنجه نرم می کنند.
این روز برای نخستین بار در سال 1992 میلادی به منظور گرامیداشت سالروز تصویب قانون برنامه جهانی در ارتباط با معلولین از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام گردید. هدف از این اقدام ارتقاء رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولیتهای مختلف؛ و افزایش آگاهیهایی بوده است که می بایست از مساله پیوستن افراد معلول در تمامی جنبه های سیاسی؛ اجتماعی؛ اقتصادی و فرهنگی زندگی منتج شود. این وضع به همین منوال طی شد تا در سال 1999 شعاری با مضمون ( امکان دسترسی برای همه در هزاره جدید) برگزیده شد و سرلوحه امور قرار گرفت.
بیش از پانصد میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی جسمی و حسی از معلولیت رنج می برند. اینان هر کجا که باشند و در هر نقطه ای از دنیا که به سر برند به دلیل موانع ظاهری و یا اجتماعی با محدودیتهایی در زندگی خود مواجه می شوند. در طی بیست سال اخیر کوششهای چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعه انسانی صورت پذیرفته است.یکی ازمواردی که می توان از آن به عنوان نقطه عطفی در این زمینه نام برد اعلام سال 1981 میلادی به عنوان سال جهانی معلولین است که توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذیرفت. در سال بعد ( 1981 ) فاصله سالهای 1992 - 1983 میلادی دهه جهانی معلولین نام گرفت تا کیفیت و شرکت فعالانه و همه جانبه افراد معلول را در زندگی اجتماعی و گسترش و پیشرفت آنها ارتقاء بخشد.
قانون برنامه جهانی در ارتباط با معلولین که در سال 1982 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید چارچوبی بین المللی را برای الحاق و انضمام مسائل مربوط به انواع معلولیتها به یک برنامه ریزی ملی را فراهم می آورد.در سال 1993 قوانین استاندارد در زمینه برابر سازی مجالها و فرصتهای زندگی برای افرادی که با انواع معلولیتها دست و پنجه نرم می کنند به قانون مذکور افزوده شد تا به منزله مکمل آن بوده و موجب قوام آن گردد.
علیرغم آنکه این قوانین هیچگونه اجباری را برای دولتها بوجود نمی آورند، تلویحا به عنوان تعهدات اخلاقی و سیاسی تلقی می شوند که دولتها می بایست در راه یکسان سازی فرصتهای زندگی برای افراد معلول متقبل شوند. کوتاه سخن آنکه قوانین به اختصار بیان کننده اصول ویژه در مورد مسائلی چون مسئولیت پذیری، اقدام مقتضی و همکاری می باشند. مساله یکسان سازی فرصتها و مجالها برای معلولین هر روز بیش از پیش توجه سازمان ملل متحد را به خود معطوف می نماید. یکی از مهمترین دغدغه ها در این میان به ویژه دسترسی به فناوری جدید، و نیز به محیط فیزیکی می باشد. مساله ain streaming ) )(موج اصلی ) نیز حائز اهمیت می باشد و عبارت است از: گنجانیدن بعد معلولیت در ارائه رهنمودها و خط مشیهایی که گستره عظیمی از پیوستاری متشکل از ملاحظات اجتماعی و اقتصادی را در برمی گیرد.
فشار روانی چیست و منشا آن چه می باشد ؟
تهیه کننده:
اسماعیل آرمیون
آموزگارمرکزمهارتهای حرفه ای پویا
فوق لیسانس روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی
پاییز 1386
براساس آمار آکادمی پزشکان خانواده آمریکا ، امروزه دو سوم مراجعات مردم به
فشار روانی ، نشان عصر ماست به هر سو که بنگریم ، آدم هایی را می بینیم که می خواهند با بالا و پائین پریدن و ورزش کردن و رفتن به باشگاههای ورزشی و رعایت رژیم های غذائی خاص ، تاثیرات تنش های شدید زندگی را کم کنند. حتی برخی شرکتها ، برنامه های مفصل مدیریت فشار روانی تدوین کرده اند. البته هیچ کس نمی تواند قطعا بگوید فشارهای روانی ما از فشارهای روانی پدران و مادران و پدربزرگ و مادر بزرگ های ما بیشتر است ولی ظاهر امر، این را نشان می دهد.
کلمه فشار روانی از کلمه فشار(Stress) در فیزیک گرفته شده است، با این فرض که انسان ها شبیه اشیاء ، مثلا شبیه فلزات هستند و در برابر نیروهای متوسط بیرونی مقاومت می کنند ولی وقتی نیروها خیلی زیاد می شوند، انعطات پذیری و برگشت پذیری شان را از دست می دهند اما انسان ها برخلاف فلزات می توانند فکر و استدلال کنند. چون انسان ها در هزاران وضعیت اجتماعی و محیطی متفاوت قرار می گیرند، تعریف فشار روانی در روان شناسی از تعریف فشار در فیزیک خیلی سخت تر است. بنابر این ، فشار روانی در روان شناسی، پاسخ مشخص به عوامل فشارآور و شرایط و وقایع تهدیدکننده ای است که توان کنار آمدن او را محدود می کنند.
برای آن که درک درستی از فشار روانی پیدا کنید باید منشا آن را بررسی کنیم. منشا فشار روانی می تواند عوامل شخصیتی ، عوامل محیطی و عوامل اجتماعی فرهنگی باشد.
عوامل شخصیتی :
برخی از خصوصیات شخصیتی مثل کم طاقت بودن، ناشکیبایی ، انعطاف ناپذیری ، رقابت جویی افراطی ، پرکاری افراطی ، متخاصم بودن و نداشتن کنترل شخصی نسبت به فشارهای روانی آسیب پذیر می باشند.
1-ارزیابی شناختی
ما معمولا آن گروه از وقایع محیطی را عامل فشار روانی در نظر می گیریم که ما را در تنگنا قرار می دهند مثل گم کردن یادداشتهای کلاسی, فریاد کشیدن یک دوست بر سر ما, رد شدن در امتحان یا تصادف کردن. اگر چه بدن ما به عوامل مولد فشار روانی یکسان پاسخ می دهد ولی ادراک انسان ها از فشار های روانی یکسان نیست. ریچارد لازاروس در مورد مضر ,تهدید یا چالش در نظر گرفتن وقایع زندگی واین که آیا امکانات وتوانایی کافی برای کنار آمدن با وقایع را داریم یا خیر از اصطلاح ارزیابی شناختی استفاده می کند. به نظر لازاروس ارزیابی دو مرحله دارد :ارزیابی اولیه و ارزیابی ثانویه در ارزیابی اولیه ،اشخاص وقایع را ازلحاظ مضر بودن ، تهدید بودن یا چالش بودن بررسی میکنند به نظر لازاروس ،چالش قابل رفع در نظر گرفتن عامل فشار روانی به جای تهدید در نظر گرفتن آن راهکار خوبی برای کم کردن فشار روانی است .
در ارزیابی ثانویه ،آدم ها امکانات و منابع خود را می سنجند و این را در نظر می گیرند که آیا می توانند با واقعه مورد نظر به نحو مناسبی کنار بیایند یا خیر این ارزیابی به این دلیل ثانویه است که هم بعد از ارزیابی اولیه صورت می گیرد و هم به این بستگی دارد که واقعه را چقدر مضر تهدید یا چالش بدانیم .
جنگ یا گریز ، مراقبت و دوست شدن :
پاسخ جنگ یا گریز را اولین بار والتر کانن که روی واکنش گربه هایی تحقیق می کرد که ناگهان با سگ ها مواجه می شدند، پیش کشید. کانن متوجه شد در بدن گربه ها تغییراتی مثل سریع تر شدن گردش خون ،انقباض عضلانی و تند شدن تنفس رخ می دهد. او نتیجه گرفت که این تغییرات بقای ارگانیسم ها را تنظیم میکنند و جنبه انطباقی دارند .او کل این واکنش را "جنگ یا گریز" نامید چون حیوانات را وامی داشت هنگام تهدید, یکی از این دو رفتار را انجام بدهند. اما امروزه فقط تهدیدهای جانی را تنها عامل ایجاد پاسخ جنگ یا گریز نمی دانند بلکه هر تهدیدی را که کنار آمدن شخص را بطلبد ،عامل ایجاد این پاسخ می دانند .
شلی تیلور و همکارانش (2000) اخیرا گفته اند که زن ها کمتر از مرد ها در برابر تهدید ها و فشارهای روانی ،پاسخ جنگ یا گریز می دهند .به نظر آنها , زن ها بیشتر" مراقبت و دوست شدن" را انجام می دهند .یعنی هنگام فشار روانی با رفتارهای مراقبت و پیوستن به یک گروه اجتماعی بزرگتر خصوصا پیوستن به گروهی که بین زنان شهرت دارد از خودشان وفرزندانشان محافظت می کنند .اگرچه زنان همان پاسخ هورمونی و سمپاتیکی فوری را به فشار روانی حاد می دهند که مردان می دهند ولی عوامل دیگری هم بر پاسخ آنان تاثیر می گذارند ، عواملی که احتمال صدور پاسخ جنگ یا گریز در زنان را کمتر می کنند.
سندرم انطباق عمومی
بدن ما هنگام فشار روانی, خودش را برای تحمل وکنار آمدن آماده کرده ویک رشته تغییرات فیزیولوژیک در خودش ایجاد می کند. هانس سلیه بنیان گذار اتریشی الاصل تحقیقات فشار روانی نیز به همین تحقیقات علاقه مند شد .هانس سلیه فشار روانی را پاره پاره شدن بدن بر اثر فشار های روانی تعریف میکرد .او بعد از مشاهده بیمارانی که مشکلات مختلفی داشتند مشکلاتی مثل مرگ عزیزان ، از دست دادن درآمد، دستگیر شدن به جرم اختلاس ، نتیجه گرفت که وقایع و محرک های محیطی از هر نوع که بودند ،پاسخ بیماران به فشارهای روانی یکسان بود .نشانه ها نیز صرف نظر از مشکل بیمار ،مشابه بودند :بی اشتهایی, ضعف عضلانی و بی علاقه شدن به دنیا.
سلیه برای اشاره به تاثیرات مشابهی که بدن از این فشارها می پذیرد ،اصطلاح سندرم انطباق عمومی را مطرح کرد که سه مرحله دارد هشدار ،مقاومت و فرسودگی:
هشدار :در مرحله هشدار ،اولین واکنش بدن به عامل مولد فشار روانی ،شوکه شدن موقتی است در این مرحله ،مقاومت ما در برابر بیماری وفشار روانی کم می شود .بدن برای کنار آمدن با تاثیرات اولیه فشارروانی ،به سرعت هورومون هایی ترشح میکند که در کوتاه مدت تاثیر نامطلوبی بر کار دستگاه ایمنی بدن می گذارند .در این مرحله است که شخص دچار بیماری های عفونی وعفونت های ناشی از جراحات ومصدومیت ها می شود .خوشبختانه ،مرحله هشدار به سرعت تمام می شود
مقاومت: در مرحله مقاومت سندرم انطباق عمومی سلیه ،برخی غدد بدن ،هورمون هایی تولید می کنند که هر یک به نحوی از شخص محافظت می کنند . در مرحله هشدار, اگر چه فعالیت دستگاه غدد درون ریز ودستگاه عصبی سمپاتیک ،خیلی زیاد نیست ولی حتی این مقدار فعالیت هم زیاد محسوب می شود .دستگاه ایمنی بدن در مرحله مقاومت خیلی کارآمد با عفونت ها می جنگد .در عین حال ،میزان ترشح هورمونهایی که التهاب های همراه مصدومیت ها وجراحات را کم می کنند بالا می رود .
فرسودگی :اگر تلاش های بدن برای جنگیدن با فشارروانی ،بی نتیجه بماند وفشار روانی ادامه یابد ،شخص وارد مرحله فرسودگی می شود .بدن در این مرحله (به قول سلیه )پاره پاره می شود - یعنی شخص در حالت فرسودگی فرو می رود ودر برابر امراض و بیماری ها ،آسیب پذیر می شود .
یکی از مهمترین انتقاد های وارد به سندرم انطباق عمومی سلیه این است که انسان ها یک جور به فشار روانی واکنش نمی دهند .اما شناخت فشارروانی انسان ها ؛ به واکنش فیزیولوژیک آنان به فشارروانی ختم نمی شود .ما باید به شخصیت ،ترکیب بدنی ،ادراکات و بافتهایی را نیز که فشار های روانی در آنها رخ می دهند بشناسیم.
گردآورنده: اسماعیل آرمیون
آموزگار مرکز مهارتهای حرفه ای پویا
فوق لیسانس روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی
پاییز 1386
فلسفه بایدهاونبایدهای آموزش فراگیر:
معلم شایسته یکی ازضروریات اجتناب ناپذیر در آموزش فراگیراست درآموزش فراگیربه معلمانی احتیاج داریم که بتوانند سکان دار هدایت کلاس وآموزش باشند درآموزش فراگیرگفته نمی شود که دانش آموز چه تغییراتی باید بکند بلکه ماباید ببینیم که چه تغییراتی باید بکنیم تابتوانیم اورا به عنوان عضوی تمام عیار بپذیریم . معلمان مدرسه های ویژه وعادی باید ویژه گی های زیررادارا باشند .
درحل مسئله تواناباشند ، توانایی بهره بردن از علایق فردی وانگیزه های درونی به منظور گسترش مهارتهای موردنیازرا داشته باشد ، معلمان بتوانند برای دانش آموزان خواسته ها وانتظارهای سطح بالا ولی قابل تبدیل ،تعیین کنند.برای این منظور معلم باید درحوزه های متفاوت قادر به ارزیابی کردن باشد معلمان بتوانند تکلیف هارا برای دانش آموزان متناسب سازی کنند ، معلمان بتوانند برهرنوع مهارتی که دانش آموز به کلاس می آورد ونه فقط به مهارتهای تحصیلی احترام بگذارد، معلمان بتوانند هرروز برای دانش آموزان موفقیت هایی بوجود بیاورند، معلمان بدانند که درمقابل تمام دانش آموزان خود مسئول هستند وباید باهمه کارکنند، معلمان باید مجموعه ای ازراهبردهای آموزشی ونحوه استفاده کارآمدازآنهارا بداند، معلمان بتوانند درگروه های متشکل از والدین ومتخصصان کارکنند .وبهترین رویکردهای آموزشی را به اجرا درآورند، معلمان بتوانند هردانش آموزی رادرکلاس به عنوان فرصتی برای معلم بهتر بودن ببینند.(حمید علیزاده ،1382)
دستیابی به آموزش فراگیرموفق درمنطقه های آموزشی به دوعامل احتیاج دارد :
1- همکاری موثر میان معلمان وکارکنان نظام آموزشی
2- بررسی هفتگی برنامه ریزی آموزشی(لوگان وهمکاران،1994)
انواع فراگیرسازی
فراگیرسازی فیزیکی: فراگیرسازی فیزیکی به حضوردانش آموزان دچار نارسایی ها درمدارس وکلاسهای عادی مدارس محلی اشاره دارد.
فراگیرسازی اجتماعی: فراگیرسازی اجتماعی بیانگرمشارکت کودکان دچار نارسایی ها در محیط مدرسه ودرفعالیتهای اجتماعی است ..(لورمن ،2001)
فراگیرسازی برنامه ریزی درسی:. به منظور فراگیرکردن برنامه ریزی درسی، این باور بایستی ایجادشود که تمامی کودکان می توانند یادبگیرند ورشد کنند .(فریش،2001)
چالشها ومشکلات پیشرو
باوجود حضور کودکان دچارنارسایی ها دراجتماع ، بیشتر اوقات به نیازها وتوانمندیهای آنها توجه نمی شود دلیل این امر عدم شناخت کافی ازویژگی های این گروه ازافرادجامعه است.(یونسکو،2001)
باوجود تلاشها وکوشش های انجام شده هنوز بخش زیادی ازاین گروه کودکان به ویژه کودکان باناتوانی های هوشی جدا از سایریندرس می خوانند.مشکل اینست که درمقابل فراگیرسازی این کودکان هنوز مقاومت زیادی وجود دارد.(جکسون ،ویلی ،2001) معلمان مدارس عادی مهارت لازم برای پذیرش این گروه ازکودکان رادرکلاسهای خود ندارند واغلب ازمهارت برنامه ریزی درسی چندسطحی برخوردارنیستند.(لورمن،2001) هنوز بخشی ازمعلمان نگرش مثبتی نسبت به حضور کودکان دچارنارسایی ها درکلاسهای خود ندارند.(فریش،2001)
ازجمله عوامل مهمی که درایجاد محرومیت های آموزشی دخالت دارند می توان از موارد زیر نام برد :
- فقر ،نژاد، مذهب، ناتوانی های جسمی وذهنی وقرارگرفتن در گروه های اقلیت
- دید منفی مدیران اجرایی به طرح آموزش فراگیر
- مشکل تامین وسازمان دهی نیروی انسانی
- تامین بودجه
- عدم پذیرش کودکان معلول ازطرف همسالان
- مخالفت والدین کودکان عادی ودارای نیازهای ویژه باحضور فرزندانشان دریک کلاس
- مورد تمسخر قرارگرفتن کودکان دارای نیازهای ویژه
- عدم کارایی معلمان عادی وندیدن دوره های آموزشی خاص
- تعدادزیادفراگیران درکلاس عادی
- عدم همکاری بین معلم عادی ومعلم هدایت کننده
- عدم تناقض درسیاست ها وبخشنامه ها ی آموزش وپرورش استثنایی
- به هم خوردن نظم موجود درکلاسهای عادی و...
محا سن آموزش فراگیر
پژوهشها مزایای آموزش فراگیر را فراترازنتایج نظام تحصیلی نشان می دهند چون وقتی کودکان احساس آرامش وامنیت کنند بهتریادمی گیرند ومحیطی که رشداجتماعی وعاطفی کودکان راتقویت کند درواقع تمامی جنبه های یادگیری آنها را تحریک می کند .
بعضی از فواید آموزش فراگیر عبارتنداز:
- افزایش دانش ومهارت معلمان عادی
- آشنایی دانش آموزان عادی باکودکان دارای نیازهای ویژه وتوانایی های آنها
- ایجاد جو دوستانه وصمیمانه بین کودکان و پذیرش کودکان معلول ازطرف همسالان
- آگاهی دانش آموزان عادی ازتوانایی های خود وارزش نهادن برای سلامتی جسمی وروحی
- برخورداری ازحقوق مساوی
- فرهنگ سازی و صرف جویی دربودجه
- تقویت رشد اجتماعی کودکان بدون درنظرگرفتن توانایی وعملکرد هوشی هریک ازآنها
- آمادگی برای زندگی دراجتماع و...
زمینه های جهانی حرکت درراستای آموزش فراگیر
آمارهای بین المللی نشان می دهند که درهرجامعه ای بیش ازده درصد ازکودکان باویژه گیهای متفاوتی نسبت به سایر کودکان متولد می شوند که ازنظر ذهنی ویاجسمی باکودکان عادی تفاوت دارند. برای پیشبرد روحیه یکپارچه سازی درسراسر جهان اقدامهایی مثل عهدنامه حقوق کودکان گزارش بانک جهانی ، قواعد استاندارد سازمان ملل ، بیانیه سالامانکا و چهارچوب عملی در آموزش افراد استثنائی ، اجلاس جهانی آموزش برای همه و اجلاس جهانی داکار، سنگال توسط نهادها وسازمانهای بین مللی صورت گرفته است .که در همه ی آنها اظهار شده است که کودکان ناتوان هم حق دارندهمگام باهمسالان خوددرمدارس عادی درس بخوانند و در جامعه مشارکت فعال داشته باشند.
بررسی جایگاه آموزش فراگیر
اسماعیل آرمیون*
چکیده :
آموزش فراگیر شامل آن نوع آموزشی است که همه دانش آموزان اعم ازعادی ودارای نیازهای ویژه درکنار هم درمدارس درس بخوانند وازطرف همسالان ، معلمان وجامعه پذیرفته شوند .طرح آموزش فراگیر که درسطح جهانی ودربیانیه های مختلف ازجمله بیانیه سالامانکا به آن اشاره شده وهمه کشورها متعهد شده اند که تاسال 2015 آنرااجرایی کنند به عنوان نمونه درکشورهای ایتالیا ودانمارک موفقیت چشمگیری داشته است ولی در بعضی ازکشورها ازجمله انگلستان ،هندوستان وایران موفقیت چندانی نداشته است که نیاز به برنامه ریزی و تلاش بیشتر برای اجرای موفق طرح دارد .
واژه های کلیدی در آموزش فراگیر :
دانش آموز باناتوانی: این واژه برای دانش آموزانی به کار برده می شودکه یک ناتوانی ذهنی، جسمی حسی وعاطفی یا ترکیبی ازآنهارادارند.که به نوعی نیاز به آموزش ویژه رادرآنها ایجادکرده است .
توانبخشی مبتنی برجامعه : این واژه خدماتی ، خدماثی را که درجامعه محلی یاخانه افرادناتوان ونه درمراکز، بیمارستان ها وموسسه ها ، برای آنها وخانواده هایشان فراهم می شوند دربرمی گیرد .
نیازهای ویژه: واژه کلی برای کودکانی است که به کمک ومساعدت اضافی نیازدارند.
مدارس ویژه : این مدارس به طور معمول برای کودکانی است که آسیب دیده گی یاناتوانی ویژه ای دارند .مثل مدارس نابینایان وناشنوایان و...
واحدهای ویژه /کلاسهای ویژه (ضمیمه): امکان دارد یک مدرسه عادی تعدادی از کلاسهای خودرابه طور خاص برای کودکان دارای نیازهای ویژه اختصاص دهد که این دانش آموزان بخشی یاتمام آموزش خود را درآن کلاس دریافت کنند .
مدارس عادی : این واژه شامل مدارس پیش دبستانی، ابتدایی ، راهنمایی ومتوسطه می شود .
معلم رابط: معلمی است که درکلاسهای تلفیقی خدمات آموزشی وتوان بخشی ویژه رابه دانش آموزان استثنایی ارائه می کند .
عادی سازی : فراهم کردن شرایط آموزشی ، مسکن ، اشتغال وتفریحات برای افراد دارای ناتوانی
آموزش تلفیقی : دراین شیوه دانش آموزان استثنایی درمدارس عادی وباهمکاری معلمان رابط به تحصیل می پردازند .
آموزش فراگیرکامل : هدف این آموزش جادادن تمام دانش آموزان دارای ناتوانی درکلاسهای آموزش عادی است.
|
معلم کودکان استثنائی ،دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش و پرورش کودک عقب مانده ذهنی |
مقدمه:
مطالعه جوامع نشان می دهد که انسانها نیز همانند سایر اجزای طبیعت دارای ساختاری متنوع ومتفاوت هستند وباوجود همگونی ظاهری ، گوناگونی های بسیاری بین اعضای جامعه هرچندکوچک به چشم می خورد .این تفاوتها ممکن است درابعاد ظاهری همچون رنگ پوست ، قوای حسی ویادرمیزان بهره مندی ازاستعدادهای خدادادی همچون هوش ، خلق وتوانمندیهای جسمانی باشد .
یکی از معضلات جدی که هنوز دربرخی ازجوامع به چشم می خورد بی اعتناعی به این تفاوتهاست که به طبع آن درطراحی وسازمان دهی زیر ساختهای اجتماع نیز کمتر به این واقعیت توجه شده است بی تردید آموزش وپرورش مهمترین نهاد اجتماعی است که ازدیرباز بااین معضل دست به گریبان بوده واین تناقض راپیش روداشته است که آیا وظیفه آموزش وپرورش تربیت نخبگان است یا تربیت تمام کودکان ودانش آموزان ورای تفاوتهای آنها ، درواقع هدف هرنظام آموزشی این است که همه دانش آموزان خود را برای تبدیل شدن به شهروندانی آگاه وکارآمد ، برای اداره جامعه ی درحال تغییر وگذر آماده کنند. این کارباید به گونه ای انجام شود که شرایط مناسب برای یادگیری وپیشرفت هرکودک صرف نظرازویژه گیهای وی فراهم شود دراین راستا نظام آموزشی باید اطمینان دهد که هردانش آموز درکلاس امکان دستیابی به فرصتهای لازم برای بروز استعدادها وتوانایی های خودرادارد. دستیابی به چنین سطحی ازاطمینان نیازبه رویکردی دارد که بتواند طیف وسیع گوناگونیها وتفاوتها راپوشش دهد . براساس آمارهای موجود 10 تا 18 درصد افرادجامعه به نوعی بادیگران تفاوت دارند که بایددرکنار هم سن وسالان خود آموزش ببینند .( لورمن ،2001 )
تعریف آموزش فراگیر
رویکرد آموزش فراگیر به دنبال آنست که تمامی کودکان راصرف نظرازتفاوتها وسطح توانمندیها تحت پوشش آموزش مناسب وموثرقراردهد.آموزش فراگیر مبتنی برفلسفه ایست که توانایی ها ونیازهارا به عنوان مقوله طبیعی فرض کرده وبه جامعه فرصت مسئولیت پذیری می دهد تابه سوی یادگیری و رشدکل جامعه حرکت کند. فراگیرسازی مستلزم تغییرساختارنظام آموزشی جامعه است. آموزش فراگیر بدان معناست که همه دانش آموزان اعم از عادی و دارای نیازهای ویژه به یک مدرسه بروند.درواقع مدارس فراگیر به منظور تامین نیازهای همه نوآموزان سازمان دهی شده اند.(لورمن،2000 )
آموزش فراگیر بدین معناست که تمامی مدارس باید برای آموزش تمامی کودکان بدون توجه به وضعیت جسمانی ، هوش ،عاطفی ، زبانی ویا سایرویژگی ها متناسب سازی شوند واین سازگاری باید کودکان باناتوانی های ذهنی وتیز هوش ، کودکان خیابانی وکودکان متعلق به مناطق دورافتاده ، اقلیت های زبانی ،فرهنگی یاقومی وکودکان باسایر محرومیت ها رانیزشامل شود.( یونسکو،2001)
چند نکته پیرامون ضرورت اجرای فراگیر سازی آموزش و پرورش در ایران :
اصل30 قانون اساسی برحق آحادملت برای استفاده ازآموزش رایگان تاپایان دوره متوسطه تاکید دارد
- ماده 26 بیانیه حقوق بشر بر آموزش و پرورش به عنوان حق اساسی تمامی آحاد بشر تاکید دارد این ماده اظهار می دارد.هر شخص حق دارد که ازآموزش و پرورش بهرمند شود آموزش و پرورش و دست کم آموزش ابتدای و پایه باید رایگان باشد.آموزش فنی و حرفه ای باید همگانی شود
- هدف آموزش وپرورش باید شکوفایی همه جانبه شخصیت انسان و تقویت آزادیهای اساسی باشد.
- پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش وپرورش برای فرزندان خود بردیگران حق تقدم دارد.
- ماده 28 پیمان نامه حقوق کودک برحق کودکان برای برخورداری ازآموزش اجباری ورایگان به نحوی که حضور منظم و بدون ترک تحصیل وی در مدرسه تضمین شود تاکید می کند.
- جمهوری اسلامی ایران نیز به سبب پذیرش اعلامیه های داکار،سالامانکا و جامتین و تعهد برای رسیدن به اهداف این بیانیه ها باید تا سال 2015 به تعهد های خود عمل کند .
- تعداد قابل توجهی از دانش آموزان در دوره های آموزشی پایه خود را تکرار و یا ترک تحصیل می کنند رقم تکرار پایه در دوره ابتدایی و راهنمایی بر مبنای درصد تکرار پایه در طی دهه 80-1370 برای سال تحصیلی 81-80 به ترتیب 270183 و 388614 نفر و رقم ترک تحصیلی برای دو دوره و سال تحصیلی مذکور به ترتیب 157315 و290650 نفر بوده است. در صورتی که هزینه هر سال تحصیلی برای هر دانش اموز را 100000 تومان فرض کنیم، رقم تخمینی ضرر مالی این ضعف نظام آموزش000/300/106/392 تومان برای یک سال تحصیلی است
- اجرای آموزش فراگیر زمینه ساز جامعه ای فراگیر است که کودکان با هم یاد می گیرند زندگی در کنار هم و با مشارکت یکدیگر را هم می آموزند.
- پژوهشها نشان می دهد انتظار معلمان و وا لدین از دانش آموزان مدارس ویژه به سبب پیش داوری و نگرشهای قالبی پایین تراز ظرفیتهای آنان می باشد که این امر باعث رشد نارسایی آنان خواهد شد.
- آموزش فراگیر دسترسی همه از جمله کودکان دارای نیازهای ویژه به آموزش و پرورش را تسهیل می کند و هر کودک در نزدیکترین کلاس و مدرسه به محل سکونت خود مشغول تحصیل خواهد شد
-آموزش فراگیر باعث صرفه جویی در هزینه های آموزش ویژه و اختصاص این اعتبارات برای همه کودکان در مدارس عادی خواهد شد . آموزه های دینی ما نیز برپذیرش بدون چون وچرای معلولان درجامعه به عنوان عضوی دارای حق مشارکت تاکید دارند. این امر درقرآن کریم به عنوان یک وظیفه برای پیامبراکرم (ص) مطرح شده است (سوره عبس ) ودرسخنان وسیره آن حضرت واوصیاءشان موردتاکید وتبلیغ قرارگرفتند.(ابوالفضل سعیدی،1381)
